چگونه بهینه از دیجیتال استفاده کنیم؟

ده سال نمی شود که گوشی های هوشمند وارد زندگی ما شده اند، اما در همین مدت کم توانسته اند جایگاه خود را برای هر یک از ما تثبیت کنند به طوری که یکی از ضروریات زندگی روزانه ما هستند و بسیاری از ما اولین کاری که پس از بیدار شدن از خواب انجام می دهیم چک کردن گوشی های تلفن است. 
زمانی که گوشی های هوشمند و فناوری های دیجیتال تازه مطرح شده بودند عده ای امید داشتند که با بیشتر شدن اوقات فراغت انسان ها، حال آن ها نیز بهتر شود. اما اتفاقی که اکنون تمام جوامع استفاده کننده از ابزارهای دیجیتال با آن درگیر هستند پدیده ی اعتیاد دیجیتال است. رسیدن به این نقطه شاید عجیب نباشد چراکه زمانی کارشناس طراحی گوگل، تریستان هریس، گفته بود: «گوشی‌های هوشمند طوری ساخته شده‌اند که اعتیادآور باشند».

محققان دانشگاه kent با بررسی روزانه استفاده از تلفن همراه، میزان اضطراب، نمودار عملکرد تحصیلی و میزان شادی شرکت‌کننده‌ها را اندازه‌گیری کردند. نتایج به این شکل بود که کاربرانی که به میزان بالایی از تلفن‌های هوشمند خود استفاده می‌کردند در مقایسه با سایر همسالانی که کمتر از گوشی استفاده می‌کردند، از نظر عملکرد تحصیلی رتبه پایین‌تر، اضطراب بالاتر و میزان کمتر رضایت از زندگی (شاد بودن) را گزارش کردند.

اعتیاد دیجیتال چیست؟ نشانه های آن کدام است؟

بر اساس تعریف اگر مطالب شبکه های اجتماعی را مداوم چک می کنید و آن ها را به روز رسانی می کنید، هم چنین اگر پروفایل سایر افراد را چک می کنید به طوری که برای این امور بیش از 2 ساعت در روز وقت صرف می کنید، متاسفانه شما دچار اعتیاد به شبکه های اجتماعی شده اید.

نشانه های اعتیاد دیجیتال عبارتند از:

1- پس از بیدار شدن اول گوشی تان را چک می کنید.

2- گوشی تلفن تان اولویت اول را دارد.

3- هنگام کار کردن با گوشی گذر زمان را حس نمی کنید.

4- در هر فرصتی تلفن تان را چک می کنید.

5- زمان استفاده از تلفن همراه به مرور بیشتر می شود.

6- هنگام صرف غذا تلفن تان همراه شماست.

7- دوست دارید خیلی سریع به پیام هایتان پاسخ دهید.

8- هنگام خوابیدن گوشی را با خود به رختخواب می برید.

9- احوال پرسی از طریق شبکه های اجتماعی را به احوال پرسی حضوری ترجیح می دهید.

10- وقتی گوشی همراه تان نیست احساس تنهایی می کنید.

پیامدهای اعتیاد دیجیتال چیست؟

ممکن است بگویید در عصر ارتباطات و اطلاعات، ایراد وابستگی به تلفن هوشمند و شبکه های اجتماعی چیست؟ مگر نباید همه آنلاین و به روز باشیم؟ 

نتایج پژوهش های بسیاری که در آمریکا و اروپا روی آسیب های ناشی از اعتیاد دیجیتال صورت گرفته است، نشان می دهد مهم ترینِ این آسیب ها به شرح زیر هستند:

ایجاد استرس: پزشکان می گویند در افرادی که مدت زیادی در شبکه های اجتماعی حضور دارند علائم استرس، افسردگی و برخی اختلالات روانی دیده می شود. ظهور این علایم به این دلیل است که فرد به مرور ارتباط چهره به چهره را از دست می دهد، به انزوا کشیده می شود، از هم ‌صحبتی با دوستان پرهیز می کند و در نهایت به حالاتی نظیر خجالت، اضطراب و استرس مبتلا خواهد شد.

کاهش سواد عاطفی و روابط انسانی: در کتاب تمرکز دانیل گلمن می خوانیم که کودک زمانی مهارت‌های ارتباطی را می آموزد و آن ها را بکار می گیرد که در تعامل و گفتگو، کنش‌ها و واکنش‌ها با دیگران باشد. به همین دلیل کودکان و نوجوانانی که با شبکه‌های اجتماعی زیاد ارتباط دارند، به علت نداشتن ارتباط زیاد با دیگران سواد عاطفی پایینی دارند. چنین کسانی نمی‌توانند نشانه‌های رفتاری و احساسی دیگران را تشخیص بدهند از این رو ارتباطات انسانی آن ها روز به روز کم تر می شود. اما همین کودکان یا نوجوانان در اجتماعات و ارتباطات دیجیتال به خوبی با شخصِ دیگری ارتباط می‌گیرند.

بررسی تاثیر شبکه های اجتماعی روی روابط افراد در دنیای واقعی، مشخص کرده کسانی که به شبکه های اجتماعی وابسته هستند به مرور در ارتباطات واقعی و چهره به چهره دچار کاهش اعتماد به نفس و ضعف می شوند.

به گزارش وال استریت ژورنال از هر 5 ازدواج یکی از آن ها به وسیله فیسبوک دچار مشکل شده است.

بروز نارضایتی از خود:  هنگامی که فردی به دیجیتال اعتیاد دارد و مدام در شبکه های اجتماعی حضور دارد، زندگی خود را با دیگران مقایسه می کند و در نتیجه از زندگی خود احساس نارضایتی دارد.

طبیعی است که افراد در بیشتر مواقع لحظه های خوب و شاد خود را در شبکه ها به اشتراک می گذارند. به همین دلیل است که زندگی ما در مقابل آن رنگ می بازد و ما احساس نارضایتی از خود خواهیم داشت.

نظرسنجی در انگلیس مشخص کرد 52 درصد از کاربران فضای مجازی از سبک زندگی خود راضی نبودند و آن را ناعادلانه می دانستند. هم چنین این افراد تا حدودی دچار کمبود اعتماد به نفس هم شده بودند.

سم زدایی دیجیتال

سم زدایی دیجیتال دوره‌ای است که در آن شخص معتاد به وسایل الکترونیک (به ویژه اینترنت) خود را از رایانه و گوشی هوشمند دور نگه می‌دارد. این مدت زمان برای این است که استرس کم‌تر شود و تعاملات اجتماعی نیز به سطح فیزیکی و واقعی برسند.
همانطور که می دانید نمی توان یک شبه عادت های بدی را که در طول زمان ایجاد شده اند به عادت های خوب تبدیل نمود. در زمینه اعتیاد دیجیتال هم در صورتی می توان وابستگی به موبایل هوشمند و شبکه های اجتماعی را کم نمود که ابتدا فرد این مسئله را بپذیرد و از آن آگاه باشد. سپس متناسب با شرایط هر فرد بایستی برنامه ریزی معقول صورت گیرد. هم چنین در این مسیر می توانیم از توصیه های کاربردی نیز کمک بگیریم:

1- پیام ها را با تاخیر بخوانید و پاسخ دهید:

هیچ اجباری نیست به تمام پیام ها فوری پاسخ دهید. در روز یک یا دو زمان مشخص و کوتاه را برای بررسی پیام ها و ایمیل هایتان در نظر بگیرید و به غیر از زمان تعیین شده سراغ آن ها نروید. می توانید هشدار (نوتفیکیشن) شبکه های اجتماعی را غیر فعال کنید. 

2- برای گوشی جایگزین پیدا کنید:

وقتی متوجه شدید که دلیل استفاده شما از گوشی همراه رسیدن به آرامش است دنبال راه های جایگزین بهتری برای این هدف باشید. اگر از گوشی به دلیل خستگی یا نگرانی استفاده می کنید به جای آن روش‌های مراقبه و تن‌آرامی(Relaxation)  و تمرکز و ذهن آگاهی (Mindfulness) را تمرین کنید که به شما کمک می‌کنند که ارتباط بهتری با بدن و دنیای اطرفتان برقرار کنید. 

3- برای استفاده از گوشی محدودیت بگذارید:

برای استفاده بهینه و صحیح از گوشی و شبکه های اجتماعی و مدیریت آن ها برنامه ای را برای خودتان تنظیم کنید. مثلا بعد از بیدار شدن از خواب تا یک ساعت سراغ گوشی نروید. در هنگام صرف غذا گوشی خود را خاموش کنید و پس از بازگشت به خانه تا یک ساعت از گوشی تان استفاده نکنید.
توجه کنید این که چه زمانی را بدون گوشی سر می‌کنید خیلی مهم نیست؛ مهم این است که یک برنامه زمانی را برای خود مشخص کنید و به آن وفادار بمانید (برای وفادار ماندن می توانید اعضای خانواده را از برنامه مطلع کنید و از آن ها بخواهید که شما را پشتیبانی کنند).

منبع: سواد زندگی